تأملی در راهکارهای صیانت از فرهنگ در آموزه‌های دینی و نقش دین در فرهنگ‌سازی جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 مدیرگروه معارف و تربیت اسلامی، دانشگاه فرهنگیان

ppsc/ppsc.2023.11782.1030

چکیده

اسلام با فراخواندن بشر به سوى باورها، ارزش‏ها و هنجارهاى توحیدى، بر آن است که جامعه و فرهنگ جهانى واحدى تشکیل دهد؛ فرهنگى که مبتنى بر فطرت مشترک انسانى است. از منظر اسلام، حیات و تکامل حقیقى انسان در گرو حیات فکرى و فرهنگى اوست. از این‏رو، از یک سو، براى حفظ حیات و هویت فرهنگى، بر نفى بى‏تفاوتى نسبت ‏به ارزش‏هاى غیر توحیدى تاکید مى‏ورزد و از سوى دیگر، با نفى عصبیت‏هاى نژادى، جاذبه و دافعه اجتماعى و فرهنگى مسلمانان را در جهت فطرى و الهى هدایت مى‏کند. پژوهش حاضر بر آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به بررسی نقش دین در فرهنگ‌سازی جامعه پرداخته و راهکارهای صیانت از فرهنگ را از نظرگاه آموزه‌های دینی، تبیین نماید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ، همواره با انبوهى از شرایط دگرگون در فرآیند حیات خود روبه روست و در شرایط ناهمسان، نیازهای تازه‏ترى سر برآورده، پاسخ مى‏طلبند. از این‏رو، براى این‏که دین بتواند با نظریه‏پردازى‏هاى اجتماعى و فرهنگى کارگشا، حضور دائمى خود را در شرایط متحول زندگى بشر حفظ کند، سازوکارهاى اساسی همچون پیروی از قوانین الهی، تشکیل حکومت و رهبری صالح، عدالت‌گستری، برقراری وحدت در جامعه، جهاد، خودباوری و خودکفایی در تمام زمینه‌ها، مقاومت فرهنگی را در خود تعبیه کرده است. مفهوم‌شناسی واژگان فرهنگ، دین، تمدن، صیانت و فرهنگ اسلامی؛ ریشه‌شناسی فرهنگ؛ نسبت‌شناسی دین و فرهنگ، نقش دین در فرهنگ‌سازی جامعه و راهکارهای صیانت از فرهنگ از نظرگاه اسلام از موضوعاتی است که پژوهش حاضر به آن پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reflections on strategies for the preservation of culture in religious teachings and the role of religion in the culture of society

نویسندگان [English]

  • masoud talebi moghadam 1
  • behnam abasi aval 2
1 Doctor of Quranic and Hadith Sciences, Quran and Hadith University of Qom
2 Director of Islamic Education, Farhangian University
چکیده [English]

By calling human beings to monotheistic beliefs, values ​​and norms, Islam seeks to form a single world society and culture; A culture based on a common human nature. From the perspective of Islam, the real life and development of man depends on his intellectual and cultural life. Hence, on the one hand, in order to preserve cultural life and identity, it emphasizes the denial of indifference to non-monotheistic values, and on the other hand, by denying racial nerves, social attraction and repulsion, and Culture guides Muslims in the natural and divine direction. The present study intends to study the role of religion in the culture of society in a descriptive-analytical method and using library resources and to explain the strategies for preserving culture from the perspective of religious teachings. The results of this study indicate that culture is always faced with a multitude of changing conditions in the process of its life and in heterogeneous conditions, new needs are met. Therefore, in order for religion to be able to maintain its permanent presence in the changing conditions of human life through effective social and cultural theories, basic mechanisms such as following divine laws, forming a good government and leadership, and justice. Expansion, establishment of unity in society, jihad, self-confidence and self-sufficiency in all fields, have embedded cultural resistance. Semantics of words of culture, religion, civilization, protection and Islamic culture; Etymology of culture; The relationship between religion and culture is one of the topics that the present study has dealt with.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • culture
  • protection
  • culture building
  • teachings of Islam